Việt Nam là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất ở Đông Nam Á trong vài thập kỷ qua, và thành công của Việt Nam phần lớn nhờ vào mô hình tăng trưởng dựa vào xuất khẩu.
Tuy nhiên, Việt Nam đã và đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc phát triển hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ, đặc biệt là trong lĩnh vực điện tử, mặt hàng xuất khẩu lớn nhất thế giới. Để giải quyết vấn đề này, Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm của các nền kinh tế Đông Á, đặc biệt là những nền kinh tế xuất sắc trong ngành công nghiệp điện tử như Đài Loan, Hàn Quốc và Singapore.
Tầm quan trọng của ngành công nghiệp điện tử
Theo dữ liệu gần đây của Liên Hợp Quốc, xuất khẩu linh kiện mạch điện tử từ các quốc gia đạt tổng trị giá 1,015 nghìn tỷ USD vào năm 2021, chiếm 4,7% tổng giá trị sản phẩm xuất khẩu. 05 nhà xuất khẩu linh kiện mạch điện tử lớn nhất là Hồng Kông, Đài Loan, Trung Quốc, Singapore và Hàn Quốc, cùng nhau tạo ra 71,8% tổng lô hàng linh kiện mạch điện tử của thế giới vào năm 2021. Trong số các châu lục, các nhà cung cấp ở châu Á đã bán linh kiện mạch điện tử xuất khẩu có giá trị cao nhất trên thị trường toàn cầu trong năm 2021, chiếm 88% tổng số của thế giới.
Ngành công nghiệp điện tử rất quan trọng đối với nền kinh tế của các nước Đông Á, vì nó đã thúc đẩy mô hình tăng trưởng dựa vào xuất khẩu trong nhiều thập kỷ. Ví dụ, tại Đài Loan, ngành công nghiệp điện tử chiếm gần 40% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Tương tự, ở Hàn Quốc, ngành công nghiệp điện tử là xương sống của nền kinh tế định hướng xuất khẩu và chiếm hơn 35% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Singapore cũng đã thành công trong việc phát triển ngành công nghiệp điện tử, với lĩnh vực này đóng góp khoảng 25% tổng sản lượng sản xuất của đất nước.
Bài học từ các nền kinh tế Đông Á
Việt Nam có thể học được một số bài học từ các nền kinh tế Đông Á trong việc phát triển hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ trong lĩnh vực điện tử. Một trong những yếu tố quan trọng nhất là vai trò của chính phủ trong việc hỗ trợ sự phát triển của ngành. Chính phủ phải tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển của ngành bằng cách cung cấp các chính sách hỗ trợ, bao gồm ưu đãi về thuế, trợ cấp và các lợi ích khác. Ví dụ, tại Đài Loan, chính phủ đã đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sự phát triển của ngành công nghiệp điện tử bằng cách đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, thúc đẩy đổi mới và hỗ trợ tài chính cho các công ty địa phương.
Một bài học khác là tầm quan trọng của việc xây dựng lực lượng lao động lành nghề để hỗ trợ sự phát triển của ngành. Ngành công nghiệp điện tử là một ngành công nghiệp có tay nghề cao và định hướng công nghệ, và các công ty cần một lực lượng lao động chất lượng để thành công. Các nước Đông Á đã đầu tư rất nhiều vào các chương trình giáo dục và đào tạo để phát triển các kỹ năng cần thiết cho lực lượng lao động của họ. Chính phủ Đài Loan đã thực hiện một loạt sáng kiến để phát triển nguồn nhân lực của đất nước, bao gồm thành lập các trường dạy nghề, trường đại học và viện nghiên cứu để cung cấp đào tạo và giáo dục cho ngành công nghiệp.
Các nền kinh tế Đông Á cũng đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tạo ra một hệ sinh thái thúc đẩy sự đổi mới và hợp tác giữa các công ty. Đài Loan đã thành lập Công viên Khoa học Hsinchu, nơi đặt trụ sở của nhiều công ty công nghệ cao, viện nghiên cứu và học viện. Hệ sinh thái này đã tạo ra một nền tảng cho sự hợp tác và đổi mới, cho phép các công ty phát triển các công nghệ và sản phẩm mới.
Thử thách Việt Nam phải đối mặt
Việt Nam phải đối mặt với một số thách thức lớn trong việc phát triển hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ. Một trong những thách thức lớn nhất là thiếu lực lượng lao động lành nghề. Mặc dù quốc gia này đã đạt được tiến bộ trong việc cải thiện hệ thống giáo dục, nhưng vẫn còn tụt hậu so với các nước Đông Á. Chất lượng của các chương trình giáo dục và đào tạo cần phải được cải thiện để tạo ra một lực lượng lao động lành nghề có thể hỗ trợ sự phát triển của ngành công nghiệp điện tử.
Một thách thức khác là thiếu cơ sở hạ tầng và hệ sinh thái hỗ trợ, theo một báo cáo gần đây của Bộ Công Thương. Báo cáo lưu ý rằng sự phát triển của ngành vẫn còn chậm và các công ty nước ngoài không thể tìm được nhà cung cấp phù hợp trong nước. Thay vào đó, họ phải chuyển sang các thị trường nước ngoài, chẳng hạn như Trung Quốc và Thái Lan, để tìm nguồn cung ứng các bộ phận họ cần.
Bộ Công Thương đã đặt mục tiêu ngành công nghiệp hỗ trợ chiếm 11% giá trị sản xuất công nghiệp của Việt Nam vào năm 2025, nhưng điều này sẽ khó đạt được nếu không có những cải tiến đáng kể.
Dự án của CNCTech tại Khu công nghiệp Bá Thiện I Vĩnh Phúc.
CNCTech trở thành đại sứ công nghiệp của Vĩnh Phúc
Theo số liệu từ Bộ Công Thương, Vĩnh Phúc là tỉnh dẫn đầu Việt Nam về sản xuất linh kiện điện tử, với tổng doanh thu hơn 8 tỷ USD vào năm 2022, tăng trưởng 15% từ năm 2021.
CNCTech, tập đoàn công nghiệp hàng đầu Việt Nam gần đây đã mở rộng hơn 200 hecta đất công nghiệp ở tỉnh trung du, với mục tiêu đưa Vĩnh Phúc trở thành trung tâm sản xuất linh kiện lớn nhất Đông Nam Á.
Để đạt được mục tiêu này, CNCTech đã đặt ra những cột mốc đầy tham vọng cho năm 2030. Công ty đặt mục tiêu trở thành đại sứ của ngành, cung cấp dịch vụ sản xuất tích hợp và công nghiệp cho 200 đối tác và thu hút 3 tỷ USD vốn đầu tư, tạo việc làm cho hơn 50.000 nhân viên. Để làm được điều đó, CNCTech dự kiến đầu tư hợp tác, liên kết với các doanh nghiệp, tập trung vào chính sách thu hút, đặc biệt các doanh nghiệp Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ trong lĩnh vực sản xuất linh kiện.
Ngoài ra, CNCTech sẽ phát triển 500 ha nhà xưởng và kho vận tích hợp, cũng như 50 ha hệ sinh thái nhà ở, văn phòng, trường học và dịch vụ cho nhân lực công nghệ cao. Công ty sẽ đào tạo 1.000 quản lý cấp trung và kỹ thuật viên với các đối tác nước ngoài, không chỉ tạo ra lực lượng lao động công nghệ cao mà còn thu hút thêm đầu tư vào khu vực.
Sáng kiến của CNCTech được kỳ vọng sẽ giúp giải quyết một số thách thức mà ngành sản xuất linh kiện tại Việt Nam đang phải đối mặt, bao gồm thiếu lao động lành nghề, cơ sở hạ tầng và đầu tư. Với sáng kiến này, Vĩnh Phúc sẽ có khả năng cạnh tranh với các trung tâm sản xuất khác trong khu vực như Thái Lan, Malaysia và trở thành trung tâm sản xuất linh kiện lớn nhất Đông Nam Á.
